04.12.2022 Έρευνα The Press Project - Η Ν. Βαλαβάνη και άλλοι Έλληνες μιλούν για τη συμπερίληψη τους στη Λίστα Προγραφών του ουκρανικού "Ειρηνοποιού"
04.12.2022 The Press Project - Η Νάντια Βαλαβάνη μιλά για τη συμπερίληψη της στους Έλληνες της Λίστας Προγραφών της Ουκρανικής (παρα)κρατικής ιστοσελίδας "Ο Ειρηνοποιός"
Ακολουθεί link με ολόκληρη την έρευνα
Πιστεύω ότι πρωτομπήκα στο στόχαστρο των ουκρανικών αρχών, όταν το καλοκαίρι του 2014, ως μέλος της Ελληνικής Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας και της Ομάδας της Αριστεράς στη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, μίλησα και ψήφισα ενάντια στην αποβολή της ρωσικής αντιπροσωπείας ως αντίποινα στην προσάρτηση της Κριμαίας - θεωρώντας τις κυρώσεις γενικότερα απαράδεκτες και μια τέτοια απόφαση ακόμα περισσότερο, καθώς θα έκλεινε οριστικά τη δυνατότητα οποιουδήποτε διακοινοβουλευτικού διαλόγου. Η Ομάδα της Αριστεράς είχε χωριστεί στα δύο και είχε αποφασιστεί να ψηφίσουμε «κατά συνείδηση». Ήμουν η μόνη ανάμεσα στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που ψήφισα «Όχι». Κι ήμασταν ελάχιστοι - αν θυμάμαι καλά, μόλις 41-42 από διάφορα κράτη και ομάδες σε σύνολο εκατοντάδων βουλευτών - όσοι κρατήσαμε μια τέτοια στάση, με τα ονόματα μας σε δημόσια έκθεση στην ιστοσελίδα της ψηφοφορίας.
Το δεύτερο "επεισόδιο" σημειώθηκε όταν, τέλος Σεπτεμβρίου 2015, αμέσως μετά τις εκλογές, ταξιδέψαμε μια τριμελής ελληνική αντιπροσωπεία στην Οδησσό, με στόχο να συμμετάσχουμε την επόμενη σε ημερίδα για τα δικαιώματα των δεκάδων μειονοτήτων που ζουν στην περιοχή. Ανάμεσα τους η ελληνική είναι από τις σημαντικότερες. Θα είχαμε επίσης συνάντηση με το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, που βρισκόταν σε σύγκρουση με το νέο Κυβερνήτη της Οδησσού, που είχε διορίσει τρεις μήνες πριν ο Ποροσένκο: Τον πρώην Πρόεδρο της Γεωργίας, που είχε δραπετεύσει νύχτα από τη χώρα του στέλνοντας το χρυσό της στην Ελβετία και καταζητούνταν επίσημα. Στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν επίσης ο πρώην αν. υπουργός Εθνικής Άμυνας Κώστας Ήσυχος και ο πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων της Βουλής κατά την πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, Βασίλης Χατζηλάμπρου. Μας συνόδευαν οι δημοσιογράφοι Αρης Χατζηστεφάνου και Άρης Χιωτέλης. Απόγευμα, λίγο μετά την άφιξη μας, κάναμε μια άτυπη "συνάντηση γνωριμίας" με τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο των Ελληνικών Κοινοτήτων της Οδησσού - σε μια πιτσαρία. Η ατμόσφαιρα στο δείπνο ήταν περίεργη - επί ώρα προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι δεν είχε κανένα λόγο το ταξίδι μας, καθώς οι ελληνικής καταγωγής πολίτες της Οδησού δεν έχουν κανένα πρόβλημα, "μας τα έχει λύσει όλα η κυβέρνηση". Μόνο προ το τέλος "έσπασε" η επιφυλακτικότητα και ξεπεράστηκαν τα προσχήματα, με αποτέλεσμα να καταλήξουμε να δεσμευτούμε ότι θα κάνουμε ότι μπορούμε ώστε να να πιέσει η (δεύτερη) κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (από τον οποίο είχαμε αποχωρήσει) για να λυθούν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην Οδησσό. Στο αίτημα τους να ζητήσουμε από την ελληνική κυβέρνηση να κάνει ότι έκανε η ισραηλινή για τους Εβραίους της Οδησσού, δηλ. κατ' αντιστοιχία ν' αγοράσει τη νεοκλασσική κτιριακή κληρονομιά του Μαρασλή, που η Προεδρία Ποροσένκο έβγαζε στο σφυρί ιδιωτικοποιώντας την και πετώντας εκτός τις Ελληνικές Κοινότητες, προσπαθήσαμε να τους εξηγήσουμε ότι αυτό ήταν αδύνατο, καθώς η ελληνική κυβέρνηση είχε μόλις υπογράψει μνημόνιο αναλαμβάνοντας να ιδιωτικοποιήσει τη δική μας δημόσια κληρονομιά. Θα μπορούσε ωστόσο να κάνει διάβημα στην ουκρανική κυβέρνηση για διακοπή της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης και απόδοσης της χρήσης των κτιρίων πίσω στις Ελληνικές Κοινότητες ως πολιτιστικά κέντρα, κέντρα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας κλπ. Φεύγοντας κάποιοι απ' το ΔΣ μας ψιθύρισαν μια εξήγηση για τη συμπεριφορά τους: Οι μοναδικοί άλλοι δύο πελάτες της πιτσαρίας ανήκαν στις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας...
Την επόμενη μέρα η ημερίδα ξεκινούσε στις 12.00 το μεσημέρι και έτσι μέχρι τότε θα μας ξεναγούσαν στις ελληνικές αρχαιότητες της περιοχής. Μάταια ωστόσο περιμέναμε μετά το πρωϊνό, οι "ξεναγοί" μας δεν εμφανίστηκαν και παρέμεναν με κλειστά τηλέφωνα. Αντίθετα σιγά-σιγά το ξενοδοχείο περικύκλωσαν παραστρατιωτικοί με στρατιωτικές στολές και μπαλακλάβες στα πρόσωπα - κάποιες απ' αυτές και με νεκροκεφαλές - κι άνοιξαν ένα πανό που έγραφε στα ρώσικα (στην Οδησσό και οι Ναζί ακόμα τότε ήξεραν μόνο ρώσικα) «Έξω οι διασπαστές της Ουκρανίας». Έγιναν προσπάθειες παραβίασης της κεντρικής πόρτας του ξενοδοχείου, που στο μεταξύ είχε κλειδωθεί. Ειδοποιήσαμε το Ελληνικό ΥΠΕΞ, το οποίο έστειλε ομάδα υπαλλήλων του Ελληνικού Προξενείου της Οδησσού, που διαπραγματεύτηκε επί δύο ώρες για να μας επιτρέψουν να φύγουμε. Η αστυνομία ήταν παρούσα χωρίς να παρεμβαίνει. Μας είχαν ήδη ενημερώσει πως υπό το νέο Κυβερνήτη είχε συγκροτηθεί μια νέα αστυνομική δύναμη, την οποία εκπαίδευε ομάδα Αμερικανών που έμεναν στο ξενοδοχείο μας. Αργά το μεσημέρι συμφωνήθηκε να βγούμε σε τρεις ομάδες - υπήρχε μόνο ένα αυτοκίνητο του Προξενείου για να μας μεταφέρει σε τρεις δόσεις και με προξενική συνοδεία στο ξενοδοχείο της ημερίδας. Ήμουν στην πρώτη "ομάδα", ο Κώστας στη δεύτερη και ο Βασίλης στην τρίτη, κι έτσι βγήκα έξω πρώτη απ’ όλους και πέρασα βαδίζοντας ανάμεσα από τους συγκεντρωμένους παρακρατικούς, που μας έφτυναν. Φτάνοντας στο ξενοδοχείο της ημερίδας, μάθαμε ότι είχε ακυρωθεί. Από την Ελλάδα ενημερωθήκαμε ότι το πρωί είχαν συλλάβει και όλες τις επαφές μας στην πόλη. Αποχαιρετήσαμε λοιπόν τους προξενικούς υπαλλήλους ευχαριστώντας τους και αφού δεν είχαμε πια δουλειά μέχρι την επιστροφή μας στην Αθήνα την επόμενη τα ξημερώματα, αποφασίσαμε να κάνουμε μια βόλτα στην πόλη μέχρι την Πλατεία Ελλήνων, έξω απ' το σπίτι όπου ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία και μέχρι την περίφημη σκάλα, που αποθανάτισε ο Αϊζενστάιν στο "Θωρηκτό Ποτέμκιν". Δεν είχαμε προλάβει ωστόσο να κάνουμε τα πρώτα βήματα, όταν πρόβαλλαν από κάθε στενό και μας περικύκλωσαν περίπου 100 απ' τους παρακρατικούς που μας πολιορκούσαν στο ξενοδοχείο. Έτσι παγιδευμένοι ανάμεσα τους σουλατσάραμε όλοι μαζί για κάποια ώρα καταμεσίς σ' έναν απ' τους κεντρικότερους δρόμους της Οδησσού. Κρίμα που δεν μπορούσαμε ν’ αποθανατίσουμε το θέαμα! Κάποια στιγμή περάσαμε μπροστά από τη χθεσινή πιτσαρία και αποφασίσαμε να κάτσουμε να φάμε, μπας και τους ξεφορτωνόμασταν. Κάτσαμε στο ίδιο χθεσινό τραπέζι, ενώ οι πελάτες παρατούσαν τα δικά τους τραπέζια κι εξαφανίζονταν. Από τους παραστρατιωτικούς, οι "φαντάροι" κάθισαν στα τραπέζια έξω, ενώ οι διοικητές τους - που αυτοαποκαλούνταν "Κομμαντάντε", σαν να βρισκόμασταν στη Λατινική Αμερική - κάθισαν απέναντί μας, στο τραπέζι που χθες κάθονταν οι πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών. Κι ενώ εμείς τρώγαμε, έρχονταν και σκύβανε από πάνω μας "ανακρίνοντας" μας, ρωτώντας επίμονα ποιοι είμαστε και τι ήρθαμε να κάνουμε, ενώ ένας απ’ τους καθισμένους στο τραπέζι τους μας φωτογράφιζε έναν-έναν από απόσταση αναπνοής. Από το τραπέζι μας κάναμε δηλώσεις – ο Κώστας Ήσυχος σε δυο κοπέλες, δημοσιογράφους ρωσόφωνου τηλεοπτικού σταθμού της Οδησσού που είχαν στο μεταξύ εμφανιστεί στην πιτσαρία, και εγώ στα βασικά ελληνικά κανάλια, που άρχισαν ήδη να μεταδίδουν τα περί πολιορκίας μας. Σε όλο το διάστημα των δηλώσεων του Ήσυχου, που μεταδίδονταν live, ένας "Κομαντάντε" στεκόταν πίσω του κάνοντας με τα χέρια του "κερατάκια" πίσω απ' το κεφάλι του Κώστα: Όπως μάθαμε αργότερα, στις περιοχές αυτές τα "κερατάκια" είναι αντίστοιχα του γνωστού ναζιστικού χαιρετισμού. Με άλλα λόγια, στο διάστημα της συνέντευξης με τον Ήσυχο κάποιος με στρατιωτική στολή παραλλαγής και μπαλακλάβα στο πρόσωπο μοιραζόταν μαζί του τον φακό χαιρετώντας ναζιστικά. Κάπως έτσι εμφανίστηκε και η αστυνομία στην πιτσαρία. Τους ζητήσαμε να κάνει ο Κώστας εκ μέρους όλων μας επίσημη καταγγελία της κατάστασης που εξελισσόταν μπροστά στα μάτια τους, αλλά μας είπαν ότι γι’ αυτό θα έπρεπε να τους ακολουθήσει στο αστυνομικό τμήμα. Φυσικά αρνηθήκαμε.Τελικά επέστρεψαν και παραδέχθηκαν ότι η καταγγελία θα μπορούσε να γίνει και επιτόπου. Οι αστυνομικοί, ο Κώστας και η διερμηνέας μας έκατσαν σ' ένα άδειο τραπέζι κι ο Κώστας υπαγόρευσε την καταγγελία - με τους παραστρατιωτικούς «διοικητές» όρθιους και σκυμμένους από πάνω τους ν' ακούνε κάθε του λέξη! Στις 7.30 μμ, όταν είχε πέσει πια το σκοτάδι, αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε έξοδο με την ελπίδα ότι δε θα μας ακολουθήσουν - κι έτσι κι έγινε. Για να βγούμε έξω, περάσαμε υποχρεωτικά ανάμεσα στους παραταγμένους μπροστά στην πόρτα "διοικητές", που μας αποχαιρέτησαν έναν - ένα υποκλινόμενοι ειρωνικά, σαν γιγάντια έντομα, κθώς φορούσαν πάνω απ’ τις μάσκες τους στρατιωτικές διόπτρες νυχτερινής όρασης. Την ώρα που πετούσαμε με το αεροπλάνο το επόμενο πρωί, η «Χρυσή Αυγή» μας χαρακτήρισε σε ανακοίνωση που εξέδωσε στην Αθήνα "ψεύτες": Αν, όπως έλεγα στις συνεντεύξεις μου από την πιτσαρία, μας είχε όντως πολιορκήσει ο "Δεξιός Τομέας", τώρα θα ήμασταν όλοι νεκροί. (Κάτι ήξερε η "ΧΑ": Τον Μάη της προηγούμενης χρονιάς ο "Δεξιός Τομέας" στην Οδησσό είχε καταδιώξει άοπλους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για το πραξικόπημα της Πλατείας Μεϊντάν εγκλωβίζοντας τους στο Μέγαρο των Συνδικάτων, για να βάλει στη συνέχεια φωτιά - και μοιράζοντας τη χαριστική βολή με έναν πυροβολισμό στο κεφάλι, όπως είδαμε και σε βίντεο των ειδήσεων της ΕΡΤ, αποτελείωσε ανθρώπους που κείτονταν τσακισμένοι στο έδαφος έχοντας πηδήσει από φλεγόμενα παράθυρα. Απολογισμός: 34 νεκροί.) Την ίδια ώρα ο "Δεξιός Τομέας" έβγαζε στο Κίεβο δική του ανακοίνωση για "ειρηνική εκδήλωση που έγινε χθες στην Οδησσό ενάντια στους διαμελιστές της Ουκρανίας". Έτσι μάθαμε και για συμμετοχή δεύτερης ναζιστικής οργάνωσης, της άγνωστη μας "Αυτοάμυνας της Πλατείας Μεϊντάν".
Ένας ακόμα λόγος στοχοποίησης μας είναι πως το 2017 συγκροτήσαμε το Ελληνικό Τμήμα της «Λέσχης Φίλων της Κριμαίας» και στο εξής συμμετείχαμε κάθε χρόνο μέχρι την πανδημία στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Γιάλτας με στόχο τον τερματισμό αλλά και το "σπάσιμο" των εξοντωτικών κυρώσεων εναντίον της Κριμαίας, συμπεριλαμβανόμενης και της απαγόρευσης χορήγησης βίζας επίσκεψης στην Ελλάδα στους χιλιάδες ελληνικής καταγωγής κατοίκους της. Το 2019, μάλιστα, ο Κώστας Ήσυχος διάβασε στην ειδική συνεδρίαση στο αρχοντικό του Λάμπρου Κατσώνη, τα «Λιβάδια» (παραφθορά του ονόματος της γενέτειρας του Λειβαδιάς), στην αίθουσα που κλείστηκε η Συμφωνία της Γιάλτας, μήνυμα αλληλεγγύης του Μανώλη Γλέζου προς τον (ελληνικής καταγωγής) Πρωθυπουργό της Κριμαίας και τους μετέχοντες στο Φόρουμ ενάντια στις κυρώσεις. Το κύριο όμως που μας χάρισε το Φόρουμ ήταν η ευκαιρία μετά τις συνεδριάσεις του, τριγυρίζοντας στους δρόμους της Σεβαστούπολης και της Γιάλτας και παρατηρώντας τη ζωή γύρω μας, να πιάνουμε κουβέντα με κατοίκους τους, κυρίως Ρώσους και Ταρτάρους, που από άποψη καταγωγής συνιστούν και τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Οι άνθρωποι ήταν πραγματικά ευχαριστημένοι από τη ζωή τους και μας έλεγαν πόσο καλύτερη είχε γίνει μετά την προσάρτηση: Ανέβηκαν δραστικά συντάξεις και μισθοί στα επίπεδα των ρωσικών και η ρωσική κυβέρνηση είχε χρηματοδοτήσει νέες υποδομές σε μια "ξεχασμένη" και υποβαθμισμένη περιοχή, όπου δεν είχε τίποτα συντηρηθεί ή ανανεωθεί από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι δημιουργήθηκε μεταξύ 2015-2019 το Διεθνές Αεροδρόμιο της Κριμαίας στη Σεβαστούπολη και η Γέφυρα του Κερτς (τμήμα της ανατινάχθηκε πρόσφατα, ξεκινώντας τα ρωσικά αντίποινα ενάντια στις υποδομές) - συνδέοντας οδικά και σιδηροδρομικά την Κριμαία με τη Μόσχα και λύνοντας τα προβλήματα μεταφορών μιας Κριμαίας ασφυκτικά πολιορκημένης από την Ουκρανία (που πέρυσι είχε κόψει όλο το καλοκαίρι και την τροφοδοσία της σε νερό), και προπαντός από τις ευρωπαϊκές και αμερικάνικες κυρώσεις. Όσο για τα χρόνια της πανδημίας, μεταξύ 2019-2021 κατασκευάστηκε ένα καταπληκτικό δίκτυο εθνικών αυτοκινητόδρομων στην τεράστια πεδιάδα όπου δόθηκε η μεγαλύτερη μάχη με τανκς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ώστε να μπορείς πλέον μέσα σε μερικές ώρες να διασχίζεις ολόκληρη την Κριμαία απ' οποιαδήποτε σημείο της. Όπως το έζησα και η ίδια, όταν μετά από δυόμιση χρόνια ξαναβρέθηκα εκεί το Νοέμβριο του 2021, εκπροσωπώντας μόνη μου, λόγω ασθένειας του Κώστα και του Γιάννη Ραχιώτη, το Ελληνικό Τμήμα σε συνεδρίαση της Γραμματείας της Διεθνούς Λέσχης Φίλων της Κριμαίας, ενώ ήδη η απειλή πολέμου κρεμόταν πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Η κορυφαία ωστόσο τέτοια ευκαιρία μας είχε δοθεί το 2018 όταν, ενώ περπατούσαμε με τον Κώστα σε δρόμο της Γιάλτας μιλώντας στα ελληνικά, μας πλησίασε, μας ρώτησε αν είμαστε Έλληνες και μας συστήθηκε μιλώντας άψογα τη γλώσσα μια, ποντιακής καταγωγής, καθηγήτρια Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Σεβαστούπολης, η οποία διδάσκει εθελοντικά δυο φορές τη βδομάδα σε τάξη για την εκμάθηση της γλώσσας που δημιουργήθηκε με δική της πρωτοβουλία το 2015 στο Β' Σχολείο της Γιάλτας. Κι επειδή "τα παιδιά μου δεν έχουν δει ποτέ πραγματικούς Έλληνες", μας προσκάλεσε στο μάθημα της. Πήγαμε όντως το επόμενο πρωί οι δυο μας και βρεθήκαμε μπροστά σ' ένα μικρό "θαύμα": Μια τάξη περίπου 60 παιδιών όλων των ηλικιών από Τρίτη Δημοτικού έως Τρίτη Γυμνασίου, με καταγωγή από μια γκάμα μειονοτήτων πέρα από Ρωσσάκια, Ταρταράκια και Γερμανάκια. Δεν υπήρχε κανένα ελληνικής καταγωγής, όλα όμως ενδιαφέρονταν για τον ελληνικό πολιτισμό. Το μάθημα γινόταν χωρίς βιβλία, αποκλειστικά με δικές της σημειώσεις. Μας τραγούδησαν άψογα σύγχρονα ελληνικά τραγούδια και απάντησαν στα ελληνικά και στα ρωσικά σε λεπτομερείς ερωτήσεις για τη γεωγραφία και την αρχαία ιστορία και μυθολογία της Ελλάδας, αλλά και για την αρχαιοελληνική αποικία της Ταυρίδας (Κριμαίας), ξέροντας μάλλον περισσότερα από μας! Στη συνέχεια τα συνοδέψαμε στην τραπεζαρία, όπου έπαιρναν το "δεκατιανό" τους (κανονικό μεσημεριανό φαγητό) όλες οι τάξεις του δημοτικού και οι πρώτες του γυμνάσιου, εξυπηρετούμενες από τραπεζοκόμους κι επιτηρούμενες από μεγαλύτερα παιδιά με κόκκινα περιβραχιόνια. Μ' αυτά τα μεγαλύτερα πιάσαμε κουβέντα: Τα ρωτήσαμε τι ήθελαν να γίνουν όταν αποφοιτούσαν. Η πλειοψηφία ήθελαν να σπουδάσουν γεωπόνοι και ν' αναλάβουν τα κοπάδια βοδιών ή τις καλλιέργειες των γονιών τους. Κάποια λιγότερα, θα σπούδαζαν οικονομία για ν' αναλάβουν την οικογενειακή "επιχείρηση". Mέχρι που η καθηγήτρια μας σύστησε ένα αγόρι με περιβραχιόνιο ως "το αστέρι μας": Τελειώνοντας το 2ο Σχολείο Γιάλτας θα συνέχιζε με σπουδές κλασσικού χορού. Η πόντια καθηγήτρια μας είπε αποχαιρετώντας μας ότι, ακολουθώντας το παράδειγμα της, είχαν πρόσφατα σχηματιστεί τέτοιες εθελοντικές τάξεις εκμάθησης ελληνικών σε άλλα τρία σχολεία της Γιάλτας.
Στην Κριμαία που έχω γνωρίσει οι εργαζόμενοι άνθρωποι, παρ' όλη την πολιορκία τους από Ουκρανία και Δύση, ζούσαν ήρεμα και ειρηνικά. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρέπει να τερματιστεί, Αλλοίμονο, ωστόσο, αν δεν τελειώσει με αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του λαού του Ντονμπάς, όπως εκφράστηκε πριν απ' όλα μετά την έναρξη πογκρόμ ενάντια στους ρωσσόφωνους και την απαγόρευση διδασκαλίας της ρωσικής (και της ελληνικής) γλώσσας το 2014: Mε τη συγκρότηση Λαϊκών Δημοκρατιών και τη διενέργεια καθολικής συμμετοχής δημοψηφισμάτων σε όλες τις πόλεις του, συμπεριλαμβανομένης και της Μαριούπολης όπου, όπως μου είπαν κάτοικοι της πρόσφατα στην Αθήνα, είχαν ψηφίσει τότε "περισσότεροι απ' ότι σε οποιεσδήποτε εκλογές στη σύγχρονη ιστορία μας" - με συντριπτική υπερψήφιση του αιτήματος συνένωσης με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η Ρωσία είχε τότε αρνηθεί, προτάσσοντας τις Συμφωνίες του Μινσκ, που θα τους επέτρεπαν να επιβιώσουν ως αυτόνομες Δημοκρατίες στο πλαίσιο της Ουκρανίας και θα τους προστάτευαν από τη ρατσιστική πολιτική του Κιέβου απέναντι τους. Οι ουκρανικές κυβερνήσεις επί Ποροσένκο και Ζελένσκι έκαναν ότι μπορούσαν διαχρονικά για να τινάξουν στον αέρα το Μινσκ. Δεν τολμώ ούτε να σκεφτώ τι θα είχαν να υποστούν τα εκατομμύρια των κατοίκων του Ντονμπάς, αν όρος για τον τερματισμό του πολέμου ήταν η επιστροφή των Δημοκρατιών τους στην Ουκρανία.