Συνέντευξη στη Μάρω Τριανταφύλλου, Εφημερίδα Εποχή (9.9.2007)

Συνέντευξη στη Μαρώ Τριανταφύλλου

                             και στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ, 9.9.2007

-Κα. Βαλαβάνη, είναι εντυπωσιακό ότι απ΄ την προεκλογική συζήτηση απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα. Αυτό οφείλεται ότι το ενδιαφέρον όλων στρέφεται στην υπόθεση των πυρκαγιών ή  έχει πιο βαθειά αίτια;

- Κα. Τριανταφύλλου, ο πολιτισμός, η τέχνη, τα γράμματα τείνουν να γίνουν ο φτωχός συγγενής της πολιτικής σε χώρες με μεγαλύτερη παράδοση  από την άποψη της επαφής της τέχνης και των γραμμάτων με τη ζωή. Στο Βερολίνο λ.χ. με τοπικές αρχές συνεργασίας σοσιαλδημοκρατών και Κόμματος της Αριστεράς, έχει εκμηδενιστεί η επιχορήγηση των βασικότερων θεάτρων, συμπεριλαμβανόμενου και του Μπερλίνερ Ανσάμπλ, που ίδρυσε ο Μπρεχτ. Με αποτέλεσμα ο σκηνοθέτης Κλάους Πέιμαν, τον οποίο έπεισαν πριν 8 χρόνια οι αρχές της πόλης με υποσχέσεις για απεριόριστη υποστήριξη να εγκαταλείψει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μπουργκτεάτερ της Βιέννης για ν΄ αναλάβει το Βερολινέζικο Ανσάμπλ, να σηκώσει φέτος ψηλά τα χέρια.

Στη χώρα μας πάλι, είναι εύκολο να διακρίνει κανείς το νήμα που συνδέει τα αίτια που οδήγησαν στην τωρινή καταστροφή, στην εξαφάνιση ενός δασικού όγκου που διατηρούσε την ισορροπία στο οικοσύστημα της νοτιοανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, και μαζί του της ζωής ενός σημαντικού κομματιού της ελληνικής υπαίθρου, με το γεγονός ότι αυτό το χειμώνα παραλίγο να κλείσει οριστικά το «Ανοιχτό θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη. Ενός «ιστορικού» σκηνοθέτη, καθώς η πειραματική δουλειά του της δεκαετίας του ’60 βρίσκεται στην εκκίνηση της παράδοσης που οδήγησε στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο, ενώ μέσα στη δικτατορία το θέατρο του στάθηκε ανάσα τέχνης και ζωής για τους φοιτητές και το αντιδικτατορικό κίνημα. Παρά τις εκκλήσεις τόσων πνευματικών ανθρώπων για τη διάσωση του, το κράτος δε συγκινήθηκε ιδιαίτερα…

Είναι οι ίδιες νεοφιλελεύθερες πολιτικές του «λιγότερου κράτους», που μέσω των δασοκτόνων νόμων και της απόπειρας συνταγματικής αναθεώρησης της δασοπροστασίας, λειτούργησαν ως ανοιχτή πρόσκληση σ΄ αυτούς που βλέπουν τη γη ως real estate, ως πηγή πλουτισμού και όχι ζωής. Είναι οι ίδιες πολιτικές που οδήγησαν στη χρόνια όχι μόνο στη χρόνια υποχρηματοδότηση του πολιτισμού και των τεχνών, αλλά και στην εγκατάλειψη των υποδομών στην ύπαιθρο και στην υποχρηματοδότηση σε βάθος χρόνου των μηχανισμών πρόληψης και πυρόσβεσης, με αποτέλεσμα να χαθεί ένα μεγάλο ζωντανό κομμάτι της χώρας μας.

           

- Είναι φυσικό να στρέφεται η προσοχή ιδιαίτερα στις καταστροφές που προκάλεσαν οι πυρκαγιές, όμως οι συνέπειες αυτών των πυρκαγιών δεν είναι μόνο υλικές, είναι επίσης ηθικές και πολιτιστικές. Θα θέλατε να σχολιάσετε κι αυτή την πλευρά των πυρκαγιών;

Εδώ πρόκειται για μια πολύ σημαντική διάσταση, για την οποία θα πρέπει να χτυπήσουν όχι κουδούνια, αλλά καμπάνες κινδύνου. Στο «έδαφος» των καμένων και στη θέση του τοπικού πολιτισμού θα φυτρώσουν και θ΄ ανθίσουν, αν αφεθούν ανενόχλητα, μοντέλα πολιτισμού «κονσέρβας» και φολκλόρ. Είναι ολοφάνερο ότι τα σχέδια της αποκατάστασης της ζωής εκεί δε συμπεριλαμβάνουν και την αποκατάσταση του ζωντανού λαϊκού κοινωνικού ιστού που διερράγη. Η αντίληψη ισοπεδωτικής οικιστικής ομοιομορφίας, εναρμονισμένη με τα σχέδια για τουριστικές επιχειρήσεις και παραθεριστικές κατοικίες, αν αφεθεί ανενόχλητη, θα οδηγήσει στην  αντικατάσταση του δάσους από το γκαζόν.

Αλλά και γενικότερα στον τομέα των γραμμάτων και τεχνών, όπου η κατάσταση ήταν ήδη οριακή, μας περιμένει μια πολύ δύσκολη περίοδος. Χωρίς χρηματοδότηση δε μπορεί να υπάρξει δημιουργία πειραματικού χαρακτήρα σε οποιοδήποτε τομέα της τέχνης. Στην πραγματικότητα δε μπορεί να βρεθεί σ΄ επικοινωνία με το κοινό του τίποτα το καινούργιο, είτε ως μορφή και περιεχόμενο, είτε ως έργο νέων δημιουργών. Σ΄ αυτές τις συνθήκες είναι φανερό ότι πριμοδοτείται αδιάντροπα το μόνο που μπορεί να σταθεί από μόνο του, κι αυτό είναι το καθαρά και στερεότυπα εμπορευματοποιημένο κι εμπορευματικό. Πράγμα που βολεύει όχι μόνο οικονομικά, αλλά και ιδεολογικά και πολιτικά απολύτως την κρατούσα κατάσταση.

- Τι μπορεί να περιμένει κανείς από το ΣΥΡΙΖΑ, με τη σημερινή του διαμόρφωση;

- Ο ΣΥΡΙΖΑ με τη σημερινή του συγκρότηση, τις προγραμματικές δηλώσεις του και τον τρόπο λειτουργίας του αντιπροσωπεύει μια προωθημένη πολιτική συνεργασία της ριζοσπαστικής αριστεράς. Και παραμένει ανοιχτός στις υπόλοιπες δυνάμεις της αριστεράς.

Δε θα ήθελα να ωραιοποιήσω την κατάσταση. Βρισκόμαστε πολύ πίσω από τις ανάγκες. Στο εργατικό κίνημα έχει σημειωθεί πολύ σημαντική πρακτική υποχώρηση, ενώ  τα κινήματα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση αποτελούν μεγάλες ελπίδες, αλλά δεν είναι σε θέση από μόνα τους ν΄ απαντήσουν στις απαιτήσεις της πάλης για την απόκρουση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Όσο για τα μεγάλα ζητήματα θεωρίας και πολιτικής, είναι τα περισσότερα ανοιχτά.   Όμως θα ήμασταν τυφλοί αν δε βλέπαμε ότι πράγματι κάτι έχει αλλάξει, κι ότι αυτό το κάτι μπορεί να δημιουργήσει ή και δημιουργεί μια νέα δυναμική μέσα στον κόσμο. Λίγο-πολύ όλοι όσοι ενταχθήκαμε στη μάχη των εκλογών αυτές τις μέρες συναντούμε ανθρώπους που έρχονται σ΄ επαφή μαζί μας δηλώνοντας ότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από την τελευταία φορά που έκαναν μια τέτοια κίνηση. Πιστεύω ότι πρόκειται για σκεπτόμενους ανθρώπους, ότι δεν είναι ένας ενθουσιασμός της στιγμής. Και βέβαια τo ζητούμενο είναι στις υπολειπόμενες μέρες της σύντομης προεκλογικής περιόδου αυτή η κίνηση να μετατραπεί σε ρεύμα.