ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΥΠΕΡΒΟΥΜΕ ΤΟ «ΝΟΜΙΜΟ», ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ «ΞΕΝΟ»

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΔΙΑΠΛΟΥΣ, Άνοιξη 2010

   Στην Ελλάδα ζούμε μια περίοδο που όλα πια λέγονται και γράφονται. Και διαβάζονται – από τους πολλούς, κι όχι πλέον κυρίως από τους «σοφιστικέ» αναγνώστες των «σομόν» σελίδων των εφημερίδων. Όλοι πια τα ξέρουν όλα: Και για το ρόλο των «αγορών» για την κρίση όσο και για την (ούλτρα νεοφιλελεύθερη) επιλογή «διεξόδου» απ’ αυτήν των ηγετικών κύκλων της ΕΕ, που φαίνεται να μεταφέρουν πλέον την έδρα του νεοφιλελευθερισμού από την Ουάσιγκτον στις Βρυξέλλες. Για το πώς τα «πακέτα (τρισεκατομμυρίων) στήριξης των τραπεζών» του 2008-2009, σε παγκόσμιο επίπεδο από τα δημόσια έσοδα κάθε χώρας, μετατράπηκαν στη φετινή δημοσιονομική κρίση πρακτικά όλων των κρατών.

   Ακόμα και για το ρόλο της Γερμανίας για το ελληνικό έλλειμμα, με το πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο σε βάρος πριν απ’ όλα των μεσογειακών χωρών-μελών, που κατακτήθηκε και μέσω ενός εκπληκτικού «ντάμπινγκ» μισθών και κοινωνικών επιδομάτων σε βάρος των Γερμανών εργαζόμενων κατά την τελευταία 5ετία. Αλλά και για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, για το οποίο για πρώτη φορά ακόμα και από συντηρητικούς σχολιαστές επαναλαμβάνονται αλήθειες που μέχρι σήμερα είχαν αποκλειστικούς κοινωνούς ένα αριστερό κοινό: Για τα κοινωνικά ερείπια που αφήνει πίσω του το ΔΝΤ κάθε φορά που καλείται ν΄ αναλάβει τη «διάσωση» μιας χώρας. Και αρκετοί πλέον στα ΜΜΕ δε διστάζουν να χαρακτηρίσουν τη σημερινή κατάσταση ακόμα και με τ’ όνομα της: Δομική κρίση του καπιταλισμού.

Η στρατηγική των αποκαλύψεων και ο ρόλος της Αριστεράς

    Η λεγόμενη «στρατηγική των αποκαλύψεων» (της βάσης κάτω από το επιφαινόμενο, της ουσίας – σε τελευταία ανάλυση – του καπιταλισμού ως τρόπου οργάνωσης της παραγωγής και όλης της κοινωνικής ζωής) αποτελούσε τον πυρήνα της στρατηγικής της Αριστεράς από την εποχή της πρωταρχικής της ύπαρξης μέχρι και τον 21ο αιώνα: Μέχρι και τα χρόνια που το νεοφιλελεύθερο όραμα της ραγδαίας ατομικής προόδου, έστω και πατώντας επί (των) πτωμάτων (των άλλων), μεσουρανούσε με απείρακτη ακόμα τη λάμψη του πάνω από τα ερείπια του «υπαρκτού σοσιαλισμού» με σημαία το «τέλος της ιστορίας». Η στρατηγική αυτή όμως φαίνεται να προσεγγίζει τα όρια της: Όταν ο αντίπαλος γίνεται φορέας της αποκάλυψης, τι νόημα έχει η ριζοσπαστική Αριστερά να συγκεντρώνει τόσες δυνάμεις για να κάνει το ίδιο;

    Ταυτόχρονα, όσο περισσότερα μαθαίνουν οι πολλοί, οι «κάτω», τόσο λιγότερο φαίνεται να είναι σε θέση να διατάξουν αυτή την γνώση σε ένα στοιχειωδώς ορθολογικό σχεδιασμό, να την ερμηνεύσουν, να καταλήξουν σε έγκυρα και μάχιμα συμπεράσματα. Τελικά, παρόλο τον ενάμισι αιώνα από την ανάδυση του οργανωμένου εργατικού κινήματος, η μεγάλη αλήθεια εξακολουθεί να ισχύει: Η συνείδηση «έρχεται απ’ έξω». Αυτός είναι ο κύριος ρόλος της Αριστεράς και σήμερα. Σε παγκόσμιο επίπεδο αυτόν ακριβώς το ρόλο η Αριστερά σήμερα φαίνεται ότι αδυνατεί να πραγματώσει.

    Θα πρέπει ολοφάνερα να υπάρχουν γι΄ αυτό λόγοι γενικότεροι, πέρα απ΄ τα σύνορα κάθε εθνικής πραγματικότητας. Πριν απ’ όλα η αδυναμία επεξεργασίας από κοινού ή κι από μικρότερες συλλογικότητες, με στήριξη στην ερμηνεία της βιωμένης ιστορικής πραγματικότητας, ενός οράματος για το σοσιαλισμό τον 21ο αιώνα. Αλλά κι η ίδια η πολυδιάσπαση της ριζοσπαστικής Αριστεράς, που συνεχίζεται 20 χρόνια μετά τη ριζική αλλαγή του προσώπου του κόσμου. Εν μέσω της σημαντικότερης κρίσης του συστήματος από το μεσοπόλεμο και ενώ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, μέσω υπερεθνικών σχηματισμών και εθνικών κρατών, ένα γιγάντιο εγχείρημα υπέρβασης της μέσω μιας δραστικά βίαιης παραπέρα θωράκισης του συστήματος, που φαίνεται να στρέφει τις πλάτες ακόμα και στις ανάγκες απλής αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Και αυτό, παρά τη συνειδητοποιημένη βαθύτατα στη βάση της Αριστεράς, ανάγκη κοινής δράσης των διαφόρων τμημάτων της. Παρά, επίσης, τις ενωτικές προσπάθειες που καταβλήθηκαν και τις ενωτικές διαδικασίες που δρομολογήθηκαν την τελευταία δεκαετία σε πολλές χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.

Ο διεθνισμός της Αριστεράς

   Ταυτόχρονα απέναντι στο συνασπισμένο, παρά τις βαθύτατες αντιθέσεις στους κόλπους του, διεθνοποιημένο κεφάλαιο η ριζοσπαστική Αριστερά κάθε χώρας, συμμέτοχης είτε όχι σε υπερεθνικές ολοκληρώσεις, είναι υποχρεωμένη εκ των πραγμάτων να δίνει τις μάχες κατεξοχήν μέσα στα εθνικά της σύνορα: Ο διεθνισμός της δε δοκιμάζεται σε κάποιο φαντασιακό υπερεθνικό πεδίο. Ενώ χρειάζεται να επιδιώκονται με κάθε τρόπο μορφές συντονισμού για θέσεις και δράσεις σε περισσότερες από μία χώρες, αυτός κρίνεται και πραγματώνεται πριν απ’ όλα με τις θέσεις που παίρνει και με τον τρόπο που επιχειρεί η Αριστερά να «διαπαιδαγωγήσει» τους εργαζόμενους που απευθύνεται δρώντας στο εσωτερικό της χώρας της.

    Γι΄ αυτό και είναι αδιέξοδη μια πολιτική που θέτοντας, για παράδειγμα, θέμα «επανίδρυσης της ΕΕ με νέο περιεχόμενο», συμπληρώνει ότι «το αίτημα αυτό μπορεί να ωριμάσει μόνο αν ριζώσει μέσα στα κινήματα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο». Κι άρα όσο αυτό δε συμβαίνει, απαλλασσόμαστε απ’ το να θέτουμε και να παλεύουμε μέσα στη χώρα μας ως στόχους συγκέντρωσης λαϊκών, εργατικών και νεολαιίστικών δυνάμεων, «επικίνδυνα» αιτήματα, όπως τη διεκδίκηση δημοψηφίσματος για κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας…

   Τη σημερινή περίοδο η πραγματική, κι όχι φαντασιακή, διεθνιστική διάσταση μιας ριζοσπαστικής αριστερής πολιτικής αποκτά κρίσιμο χαρακτήρα, καθώς η επιχείρηση συνεχούς διάσπασης και υποδαύλισης των αντιθέσεων μεταξύ τμημάτων των εργαζομένων, Ελλήνων και μεταναστών αδιάκριτα, «πατάει» σε πραγματικά προβλήματα μιας κρισιακής πραγματικότητας. Νιώθω βαθιά ανησυχία βλέποντας νεαρά κορίτσια με τα οποία τα τελευταία χρόνια έχω ευκαιριακή επαφή, απόφοιτες ΙΕΚ με σχετικά «καλές» συνθήκες πλήρους απασχόλησης, να περνούν πρόσφατα από τη συνειδητοποίηση ότι με αυτές τις συνθήκες δεν έχουν πιθανότητες για οικογένεια ή καλύτερη ζωή, σε ανοιχτά εχθρικές θέσεις απέναντι στους μετανάστες αλλά και τους «τεμπέληδες» και «προνομιούχους» δημόσιους υπάλληλους. Κι όλοι έχουμε παρόμοιες εμπειρίες.

Τα «νόμιμα όρια» δράσης της Αριστεράς

κι η ανάγκη να τα υπερβεί

    Ένα 24ωρο μετά τη σύντομη συνεδρίαση του Eurogroup στην οποία η Γερμανία «καθάρισε» τη θέση της, εξασφαλίζοντας ότι στο όνομα «διάσωσης» από τη χρεωκοπία του αμαρτωλού Νότου θα έχει πάρει θεσμική μορφή μέχρι τον Ιούνιο ένα νέο, ασφυκτικότερο ακόμα για τους ευρωπαίους εργαζόμενους, «Μάαστριχτ», μια από τις μεγαλύτερης κυκλοφορίας εφημερίδες έγραφε στο άρθρο σύνταξης σχετικά με το «θρίαμβο» της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ: «Ενδεχομένως η τελική στάση των Ευρωπαίων θα ήταν διαφορετική αν διαπίστωναν ότι στην Ελλάδα τα πολιτικά κόμματα αναλώνονταν σε ανούσιες αντιπαραθέσεις και η ελληνική κοινωνία σπαράσσεται, την ώρα που απειλείται με κατάρρευση η οικονομία της… Η Αριστερά αντιτίθεται στους κυβερνητικούς χειρισμούς για την υπέρβαση της κρίσης, αλλά δεν προκάλεσε – πέραν του «νομίμου» - γεγονότα λόγω των οποίων θα μπορούσαν να δημιουργηθούν εντάσεις και εικόνες που θα έφερναν αρνητικά σχόλια, όταν θα μεταδίδονταν στο διεθνή χώρο.»

    Όσο πικρά κι αν αισθανόμαστε, θα πρέπει να παραδεχτούμε το δίκιο της διαπίστωσης: Ναι, σε όλες τις μέχρι σήμερα κινητοποιήσεις απέναντι σε μια λαίλαπα μέτρων που «κονταίνουν», μεταφορικά και κυριολεκτικά, τη ζωή της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζόμενων, δεν υπερβήκαμε το «νόμιμο». Κι αυτό ισχύει για όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

    Υπέρβαση του «νόμιμου», προκειμένου να συγκεντρωθούν δυνάμεις για αντίστοιχη με τη βιαιότητα της επίθεσης αντίδραση, δε σημαίνει να βρεθούμε με πέτρες στο χέρι απέναντι σε τζαμαρίες καταστημάτων ή τραπεζών. [Όπως μας προέτρεπαν και αφίσες αριστερών οργανώσεων «υποκλινόμενες» στην, παρούσα πλέον και στις γραμμές της ριζοσπαστικής Αριστεράς, «λογική» του αντιεξουσιαστικού χώρου.] Σημαίνει ότι όλες οι δυνάμεις όλων θα πρέπει ν΄ αφιερωθούν στη δημιουργία ενός μεγάλου μαζικού πολιτικού κινήματος. Εργατικού, λαϊκού και νεολαιίστικου. Κι όσο γίνεται, παρά τις διαφορές που (θα συνεχίσουν να) μας χωρίζουν, περισσότερο ενωτικού, έστω και μόνο στη δράση.

    Πολιτικού, γιατί και οι πιο σοβαρές οικονομικές διεκδικήσεις δεν πολιτικοποιούνται από μόνες τους. Μαζικότερου απ’ ότι καταφέραμε από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, γιατί και η επίθεση δεν έχει αντιστοιχία σε ότι είχαμε ζήσει μέχρι σήμερα. Με ένα πρόγραμμα πάλης (κι όχι μετρολογίας) που δε θα είναι μόνο ΟΧΙ. Αντί να ανταγωνιζόμαστε μεταξύ μας για το εξεγερσιακότερο λεξιλόγιο, να μιλήσουμε σε μια γλώσσα κατανοητή για την αναγκαιότητα αλλά και τις δυνατότητες αντίστασης και πάλης σε ανθρώπους που μέχρι τώρα δεν έχουν μάθει ν΄ αντιστέκονται και ν΄ αγωνίζονται, που δεν πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρξουν λύσεις συλλογικές. Να απευθυνθούμε με τη δική μας αντίληψη για διέξοδο απ’ την κρίση σε ανθρώπους τρομοκρατημένους, έτοιμους να πιστέψουν το χειρότερο, εύκολη βορά ανορθόλογων (π.χ. «στο Νομισματοκοπείο βδομάδες τώρα τυπώνουν δραχμές»…) και ακροδεξιών παραινέσεων: Ας μην ξεχνάμε ότι αρκεί πλάι στον όρο «κεφάλαιο» να μπαίνει ο προσδιορισμός «διεθνές» ή «εβραϊκό», ώστε ένας επιφανειακός αντικαπιταλισμός να μην αποτελεί μονοπώλιο μιας αριστερής κοσμοθεώρησης. Ούτε μπορεί να υπάρξει μια πραγματικά αριστερή πολιτική στροφή χωρίς να συνοδεύεται – στις συνθήκες της κρίσης: όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως απόλυτη αναγκαιότητα – από μια πολιτιστική επανάσταση.

    Χρειάζεται ν΄ ασχοληθούμε όχι μόνο με το χαρακτήρα της ΕΕ, αλλά και με το κεντρικό ιδεολόγημα της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ ότι τα «άδικα, πλην αναγκαία, μέτρα» είναι «εκτός ιδεολογικής φυσιογνωμίας» τους: Σ΄ αυτό ποντάρουν για να «νομιμοποιήσουν» ξανά την πολιτική παρουσία τους σε εκλογικές μάχες της επόμενης περιόδου – είτε στις δημοτικές είτε σε ό,τι κουρελιασμένες συλλογικότητες έχουν επιβιώσει από το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα.

Η οικογένεια Ελληνοπούλου διαδηλώνει…

    Και ας μην υποτιμούμε πόσο η συνεχιζόμενη, και στις σημερινές συνθήκες, «χωριστή» δράση των τμημάτων της ριζοσπαστικής Αριστεράς προβληματίζει τους ανθρώπους στη βάση της. Ας μου επιτρέψει ο φίλος μου, αντιστασιακός απόστρατος αξιωματικός του ναυτικού και κοντά στο ΚΚΕ, να αντιγράψω το, αναρτημένο στο μπλογκ του, σαρκαστικό γραπτό σχόλιο του αδερφού του [με τη διόρθωση ότι, απ’ ότι έμαθα το Πάσχα από οικογενειακές πηγές, η μάνα είχε πάει για καφέ στην Ομόνοια]:

«Από την γραμματεία της οικογένειας Ελληνοπούλου γνωστοποιείται ότι τα μέλη της συμμετείχαν στην τελευταία κινητοποίηση με την ακόλουθη κατανομή:

• Ο πατέρας στο ΠΑΜΕ.

• Η μάνα στο Συνασπισμό ή το ΣΥΡΙΖΑ (εξαρτάται).

• Ο υιός Μιχάλης στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και

• Η κόρη Στυλιανή στο υπόλοιπο της Εξωκοινοβουλευτικής

Αριστεράς.

Μετά το πέρας των εκδηλώσεων η μαμά πήγε για καφέ στο Κολωνάκι, τα τέκνα για ποτό στα Εξάρχεια και ο πατέρας για κρασί στο “Δίπορτο” (Πλατεία Θεάτρου).»

Στους σημερινούς καιρούς ή θα καταφέρουμε να υπερβούμε το «νόμιμο», δικό μας και «ξένο», ή θα μείνουμε θεατές στο ερείπωμα της ζωής, με προοπτική γενεών, της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζόμενων γυναικών και αντρών, και πριν απ’ όλα των νέων.