ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ "ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ" ΣΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Άρθρο στην Αυγή, 31-5-2009

Το κεντρικό σύνθημα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, εξοικονόμηση δημόσιων πόρων μέσω της περικοπής των κρατικών δαπανών, σήμερα προβάλλεται ακόμα πιο έντονα σε κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε.: Από κάπου θα πρέπει ν' αντληθεί το πρόσθετο δημόσιο χρήμα που μέσω των “πακέτων” δισεκατομμυρίων καταλήγει στα ταμεία των τραπεζών.

Η Βρετανία δεν βρέθηκε όμως άδικα, από την περίοδο της Θάτσερ και χωρίς να υπολείπονται καθόλου οι “Νέοι Εργατικοί”, στην πρωτοπορία της επεξεργασίας κάθε καινοτόμας αντιδραστικής “μεταρρύθμισης” σε βάρος πρώτα απ' όλα των Βρετανών εργαζομένων. Αλλά και στη γενίκευση της εφαρμογής της, μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε κάθε άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε. (π.χ. 65ωρο). Παίρνοντας για άλλη μια φορά τη σκυτάλη, σήμερα διευρύνει τον κύκλο των υπό περικοπή δαπανών που σχετίζονται με τις ανάγκες των πολλών: Όχι μόνο για εργασία, παιδεία, υγεία, κοινωνική ασφάλιση, περιβάλλον. Για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνουν και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.

Περικοπές στη Δικαιοσύνη: Σε βάρος της απονομής της

Σε μια περίοδο που μέσω της αντιτρομοκρατικής πολιτικής διοχετεύονται τεράστια ποσά στην καταστολή, μέτρα σ' αυτή την κατεύθυνση δεν θα μπορούσαν βέβαια ν' αφορούν περικοπές στους μισθούς των δικαστών. Ή εξορθολογισμό στην απαγγελία κατηγοριών κυριολεκτικά για το τίποτα, με εισπρακτικούς στόχους (είσπραξη προστίμων -βλ. την πρόσφατη περίπτωση του Περικλή Αντωνίου, που τραβούσε φωτογραφίες πλήθους στο μετρό του Λονδίνου: αναγκάστηκαν ν’ αποσύρουν την παντελώς ανυπόστατη κατηγορία λίγο πριν ξεκινήσει για δεύτερη φορά η δικαστική διαδικασία).

Ο βασικός τομέας που προσφέρεται για οικονομικές περικοπές στη δικαιοσύνη στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης λογικής έχει να κάνει αποκλειστικά με τα δικαιώματα των “υπόπτων”. Κάτι που επηρεάζει άμεσα τις δικαστικές αποφάσεις, άρα λειτουργεί σε βάρος όλου του συστήματος απονομής της.

Από το 2007, που άρχισε να εφαρμόζεται πιλοτικά και αποκλειστικώς εθελοντικά σε περιοχή του Λονδίνου, αναπτύχθηκε έτσι η ιδέα μιας «ριζοσπαστικής» αντιδραστικής μεταρρύθμισης του συστήματος απονομής της βρετανικής δικαιοσύνης. Σήμερα δρομολογείται η γενίκευσή της: Από αύριο, 1η Ιουνίου, θα ισχύει για 14 πολυδύναμα αστυνομικά τμήματα στο Λονδίνο και στο Βόρειο Κεντ.

Μέχρι τέλους του έτους θα έχουν εκδικαστεί 15.000 υποθέσεις και «εξοικονομηθεί» μέχρι 2,2 εκατομμύρια λίρες. Ενώ από το 2010, που θα ισχύει πλέον υποχρεωτικά για ολόκληρη την Αγγλία και Ουαλλία, θα «εξοικονομούνται» περισσότερα από 10 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο.

 Δίκες με «διακτινισμό»

Από αύριο, λοιπόν, χιλιάδες ύποπτοι, ακόμα και για τόσο σοβαρές κατηγορίες όπως είναι ο φόνος ή ο βιασμός, θα χάσουν το δικαίωμα εμφάνισης μπροστά στο δικαστήριο που θ’ αποφασίσει για την παραπομπή τους ή όχι. Και, σε περίπτωση παραπομπής, αν θα προφυλακιστούν ή θ’ αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση. Αντί γι' αυτό, μέσα σε ελάχιστες ώρες από τη σύλληψή τους θα τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες από τους ανακριτές αστυνομικούς.

Στη συνέχεια, μέσα απ’ το ίδιο δωμάτιο του αστυνομικού τμήματος, στο οποίο ανακρίθηκαν, θα συμμετέχουν στη δικαστική διαδικασία μέσω οθόνης - πλάσμα στον τοίχο. Και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα θα έχουν αφεθεί ελεύθεροι ή προφυλακιστεί ή, αν δηλώσουν ένοχοι σε μικροαδίκημα, π.χ. κλοπή από κατάστημα, καταδικαστεί σε πρόστιμο (που θα πρέπει να πληρώσουν επιτόπου ή να οδηγηθούν στις φυλακές).

Σε κάθε περίπτωση, αν δεν απαλλαγούν ή αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση, θα φυλακίζονται κατευθείαν. Υπολογίζεται ότι, για αδίκημα ή σύλληψη που έχει γίνει κατά τις 1 το βράδυ, η όλη διαδικασία θα μπορεί να έχει ολοκληρωθεί και ο ύποπτος να βρίσκεται στη φυλακή μέχρι τις 2.30 το μεσημέρι της ίδιας μέρας: Γλυτώνοντας χρήμα, χρόνο, χαρτούρα, αναβολές δίκης και κινδύνους διαφυγής κατά τις μεταφορές.

Κι ο δικηγόρος του υπόπτου; Θα συμμετέχει στη διαδικασία απ’ όπου τον βολεύει: Mέσα απ' το δωμάτιο του αστυνομικού τμήματος δίπλα στον πελάτη του είτε μέσα από τη δικαστική αίθουσα: Όλη η διαδικασία θα είναι πλήρως «εικονική».

 «Περικοπές» στο υπερασπιστικό δικαίωμα

Σε κάθε λογικό άνθρωπο γεννούνται βέβαια κάποια ερωτήματα, που ήδη με τον ένα ή άλλο τρόπο τα θέτει μέρος του νομικού κόσμου στη Βρετανία: Πότε θα προλαβαίνει να ενημερωθεί με ουσιαστικό τρόπο, πολύ περισσότερο να κάνει δικές του έρευνες, ο δικηγόρος για τις κατηγορίες που βαραίνουν τον πελάτη του, όταν αυτές θα γράφονται και θα αιτιολογούνται ηλεκτρονικά κυριολεκτικά μέχρι τη τελευταία στιγμή, μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινά αυτή η «στιγμιαία» πρώτη εκδίκαση; Θα έχει προλάβει ο ύποπτος να συνέλθει από το «σοκ» της σύλληψης και της ανάκρισης του ώστε να έχει επίγνωση τι ακριβώς του συμβαίνει πριν ολοκληρωθεί η «δίκη»;

Μπορεί η ζωντανή επαφή, όπου δεν μετρά προκειμένου να πειστεί το δικαστήριο για την ενοχή ή την αθωότητα μόνο τι λέει κανείς, αλλά και το πώς το λέει, η γλώσσα του σώματος κ.λπ., να υποκατασταθεί χωρίς συνέπειες από δύο οθόνες, μία που θα δείχνει το πρόσωπο του υπόπτου στο δικαστήριο και μία με το πρόσωπο του δικαστή μέσα στο αστυνομικό τμήμα; Και τι γίνεται με τη διαφάνεια, εξίσου απαραίτητο όρο για μια δίκαιη δίκη; Θα προλαβαίνουν τα ΜΜΕ να παίρνουν χαμπάρι τι γίνεται και να το καλύπτουν; Και το κοινό; (Από τον 17ο αιώνα το δικαστήριο στην Αγγλία χαρακτηριζόταν ως «θέατρο των φτωχών»...). Ανάμεσά τους και συγγενείς και φίλοι, που υποτίθεται ότι πρέπει να έχουν πρόσβαση στην αίθουσα του δικαστηρίου: Θα πηγαίνουν εκεί για να δουν τηλεόραση;

Ένταση της ταξικότητας της δικαιοσύνης

Δεν χρειάζεται βέβαια να είμαστε ιδιαίτερα φιλύποπτοι για να υποπτευθούμε ότι η “εικονική δικαιοσύνη” προορίζεται για τους φτωχοδιάβολους. Μας είναι λίγο δύσκολο να φανταστούμε τον Λόρδο Τέιλορ, που πρόσφατα πιάστηκε στα πράσα να πουλάει τη νομοθετική του δικαιοδοσία στη Βουλή των Λόρδων σε ομάδα «επιχειρηματιών» (στην πραγματικότητα, δημοσιογράφων) αντί επιμισθίου 10.000 λιρών τον μήνα ή τον μέχρι πριν από 10 μέρες Εργατικό πρόεδρο της Βουλής των Κοινοτήτων, που χρέωνε τη Βουλή χιλιάδες λίρες τον χρόνο για ταξί, με τα οποία η γυναίκα του πηγαινοερχόταν στα ψώνια της, ή τον κάθε αντίστοιχο του κύριου Χριστοφοράκου της Siemens να τους δικάζει μια οθόνη…

Όπως γράφει σε σχόλιο του στην Guardian (15.05.2009) ο ποινικολόγος Greg Stewart: «Συμμετείχα στο πιλοτικό πρόγραμμα στο Κάμπεργουελ. Πάνω στον τοίχο εμφανίζονταν πρόσωπα διακτινισμένα από ένα τοπικό αστυνομικό τμήμα. Με τα στόματα τους να χάσκουν και με άδεια μάτια έγνεφαν καταφατικά σε ό,τι και να τους πρότειναν. Δεν έχω πειστεί ότι η συμμετοχή τους στη διαδικασία είχε νόημα.

Όσοι είχαν δικηγόρο τα πήγαιναν καλύτερα στις διευκρινίσεις «ένοχος ή αθώος», για το πού ήθελαν να δικαστούν ή γιατί θα έπρεπε να αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση. Αλλά ο δικηγόρος τους πάλευε απεγνωσμένα να βρει πληροφόρηση επαρκούς ποιότητας ώστε να μπορεί να κάνει κάποια διαφορά στο αποτέλεσμα.

Ο Δικηγορικός Σύλλογος έχει υπενθυμίσει στους δικηγόρους τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν σ’ ένα εικονικό δικαστήριο για να προστατεύσουν την εμπιστευτικότητα και να προωθήσουν τα συμφέροντα του πελάτη τους με τον καλύτερο τρόπο. Προκειμένου να γλιτώσει το κόστος μιας μεταφοράς στο δικαστήριο η κυβέρνηση μπορεί να δημιουργεί τεράστια και μη ανακλήσιμα κόστη στο δικαστικό μας σύστημα».

Τι θα λέγατε αν, πρωτοπορώντας κι εμείς, ξεκινούσαμε μια δημιουργική εφαρμογή του νέου βρετανικού συστήματος; (Κατά πάσα πιθανότητα, θα μας προκύψει μελλοντικά μέσω Ε.Ε.). Μετατρέποντας, για παράδειγμα, σε «εικονικό» το Εφετείο Χανίων αντί τη δημιουργία δεύτερου Εφετείου στο Ηράκλειο; Φαντάζεστε πόσες κρατικές δαπάνες και προσωπικά έξοδα θα γλιτώναμε; Άστε που θα βγάζαμε και από τη δύσκολη θέση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, που για το ίδιο ζήτημα έχουν άλλη θέση στον ένα νομό και άλλη στον άλλο…