Χαιρετισμός της Ν.Βαλαβάνη στη διεθνή συνδιάσκεψη Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ, 07.10.2021

 

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ Ν.ΒΑΛΑΒΑΝΗ

ΣΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ

«Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

ΣΤΟΝ 19^ο ΑΙΩΝΑ»

 

                 Ρωσικό Πολιτιστικό & Επιστημονικό Κέντρο, Αθήνα, 07.10.2021

 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Προεδρείο της Ελληνορωσσικής Λέσχης «Διάλογος» και το Ρωσικό Πολιτιστικό & Επιστημονικό Κέντρο για την ιδιαίτερα τιμητική για μένα πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό κατά την έναρξη της Διεθνούς Επιστημονικής Συνδιάσκεψης «Η Ελλάδα στην εξωτερική πολιτική της Ρωσίας το 19^ο αιώνα».

Θα ήταν ανάρμοστο να επιχειρήσω a priori οποιαδήποτε νύξη σε σχέση με την εξαιρετικά  ενδιαφέρουσα θεματολογία της σημερινής συνάντησης, που θα χειριστούν διακεκριμμένοι Έλληνες και Ρώσοι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Η Συνδιάσκεψη έχει αναλάβει να διατρέξει ένα μακρύ 19^ο αιώνα από την εποχή των εθνικών επαναστάσεων και της ίδρυσης εθνικών κρατών στην Ευρώπη, που προανήγγειλε η Ελληνική Επανάσταση,  μέχρι το ρόλο της Ρωσίας στην τελευταία Κρητική Επανάσταση, αυτή του 1897 - με αναδρομή στα Ορλωφικά έναν ακόμα αιώνα νωρίτερα. Η προσέγγιση ενός τέτοιου θέματος ωστόσο ολοφάνερα δε μπορεί να περιοριστεί στην εξέταση των στόχων και μέσων για την επίτευξη τους της εξωτερικής πολιτικής οποιασδήποτε από τις δυο χώρες, αλλά αναγκαστικά θα οδηγήσει στη μεγάλη εικόνα που από την αρχή καθόρισε τις μεταξύ τους σχέσεις, αποκαλύπτοντας την τρίτη άποψη, τότε βρετανική, σήμερα αμερικανική και ευρωατλαντική, μια στάση που με εξαιρετικό κυνισμό αλλά και σαφήνεια διαγράφει η φράση το 1841, 20 χρόνια από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης και έναν αιώνα παρά μια πενταετία από την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, του Βρετανού Υπουργού αρμόδιου για την Ελλάδα Sir Edmund Lyons: «Μια πραγματικά ανεξάρτητη Ελλάδα συνιστά έναν παραλογισμό. Η Ελλάδα θα είναι είτε Αγγλική είτε Ρωσική, κι επειδή δε μπορεί να είναι Ρωσική, αναγκαία θα είναι Αγγλική.»

Θα ήταν υποκριτικό να προσπεράσει κανείς αυτή τη στάση με την εύκολη επίκληση της ως χαρακτηριστική μιας εποχής που ανήκει ολοκληρωτικά στο παρελθόν και στην οποία όλα εμφανίζονταν ως φυσικά, ακόμα και οι ανταλλαγές χωρών και λαών,  όπως για παράδειγμα, όταν τέλος 1881 οι απεσταλμένοι του Σουλτάνου πρόσφεραν διαδοχικά - πρώτα στο Βερολίνο, στον Πρίγκηπα Βίσμαρκ και στη συνέχεια στη Βιέννη,  στον Αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας - Κρήτη και Ρόδο με αντάλλαγμα τη Βοσνία, κρίσιμο σύνορο μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Αυστροουγγαρίας, που δεν ανήκε στη Γερμανία, αλλά στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Περισσότερο από ενάμισυ αιώνα αργότερα η άποψη ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι πραγματικά ανεξάρτητη ακολουθώντας μια ουσιαστική πολυπολική εξωτερική πολιτική με πολλαπλά διεθνή στηρίγματα εξακολουθεί κατ’  ουσία να σκανδαλίζει το ίδιο - τόσο εσωτερικά όσο και στο εξωτερικό. Τόσο την ελληνική άρχουσα τάξη, ξεκινώντας απ’  τον πυρήνα της που φέτος εμφανίστηκε να γιορτάζει τα 200χρονα της Ελληνικής Επανάστασης με κεντρικό μήνυμα ότι ο Ελληνικός πόλεμος για την ανεξαρτησία έγινε ώστε να μπορέσουμε ν’ ανήκουμε σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και τις ΗΠΑ από κοινού με τις χώρες του Ευρωατλαντικού συνδρόμου. Όχι τυχαία την τελευταία πενταετία ο Αμερικανός Πρέσβης, γνωστός απ’  την προϊστορία του στην Πλατεία Μεϊντάν, πιστεύω ότι κατάφερε να εξασφαλίσει το εξαιρετικά αμφιλεγόμενο προνόμιο να μνημονεύεται στα μελλοντικά βιβλία ελληνικής ιστορίας πλάι-πλάι με τον Τζον Πιουριφόι -  Πρέσβη των ΗΠΑ αμέσως μετά τη λήξη του Εμφύλιου και ουσιαστικό κυβερνήτη της χώρας επί μια τετραετία –, καθώς όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την ιδιαίτερη πατρίδα μου, την Κρήτη, θα τον βρεις αποκάτω.

Γι΄αυτό όσοι πραγματικά πιστεύουμε στον παραλογισμό μιας πραγματικά ανεξάρτητης Ελλάδας βρεθήκαμε φέτος το καλοκαίρι, για παράδειγμα, μαζί με τον Κώστα Ήσυχο και τους άλλους φίλους που συναποτελούμε τη Λέσχη Φίλων της Κριμαίας να ζητούμε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας να μην παραστεί, όπως είχε προσκληθεί, στην ίδρυση της λεγόμενης «Πλατφόρμας της Κριμαίας» στις 23 Αυγούστου στο Κίεβο. Τονίζοντας στην ανοιχτή μας επιστολή ότι «αυτός ο νέος ψυχροπολεμικός άξονας θα στρέφεται ολοφάνερα ενάντια στη Ρωσική Ομοσπονδία δηλητηριάζοντας ακόμα περισσότερο το διεθνές κλίμα και προωθώντας παραπέρα τη ρωσοφοβία και στρατιωτικές επιθετικές ενέργειες κατ’  αναλογία αυτών που σημειώθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών της άσκησης του ΝΑΤΟ “Sea Breeze” με συμμετοχή και της Ελλάδας.» Δε μπορώ να ξέρω αν η επιστολή μας έπαιξε οποιοδήποτε ρόλο στην εκπροσώπηση τελικά της Ελλάδας σε επίπεδο Πρέσβεως αντί Αρχηγού Κράτους. Όλα είναι ωστόσο δυνατά σ’ έναν κόσμο όπου η επονομαζόμενη Ρωσική Στρατηγική Πρωτοβουλία (Russian Strategic Initiative, RSI) δεν είναι κάποια πρωτοβουλία εξωτερικής πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αλλά η ονομασία μιας οργάνωσης-think tank με παγκόσμια παρακλάδια, που ανήκει στο Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας.

Και πάλι σας ευχαριστώ για την πρόσκληση σας κι εύχομαι κάθε επιτυχία στη σημερινή επιστημονική συνάντηση και τα καλύτερα σε όλους όσοι θα την παρακολουθήσουμε.